İşletmeler için en önemli konulardan biri ürünlerin takibinin düzenli bir şekilde yapılmasıdır. Stok kodu, işletmeler için stok takibi ile ilgili oluşabilecek karışıklıkları ortadan kaldırarak büyük kolaylıklar sağlar ve ürün takibinin düzenli yapılmasına olanak tanır. Ürün takibi ve karışıklıkların giderilmesi için kullanılan farklı yöntemler olsa da en çok tercih edilen yöntem “stok kodu” yöntemidir.
Stok Kodu (SKU) Nedir?
Stok kodu ürünlere belirli kodlar verilerek ürünlerin takibinin yapılmasını sağlayan yöntemdir. SKU harfleri ile ifade edilir. SKU harfleri ise stok kodunun İngilizcesi olan Stock Keeping Unit tanımının baş harflerinin oluşturduğu bir kısaltmadır. Dilimize tam çevirisi ise stok tutma birimidir.
Stok kodu yani SKU yönteminde satışa çıkarılan ürünlere kodlar atanır. Bu kodlara “Stock Keeping Unit” numarası denir. Bu kodun amacı ise ürünü tanımlayan özellikleri hakkında bilgi vermesidir. Bu özellikler genelde ürünün şekli, boyutu ya da adı gibi ürünü belirleyen bir özelliği vurgular ve böylece SKU numarası ile depolama yeri de belirlenmiş olur.
SKU kodu sadece satışta olan ürünler için kullanılmaz. Ayrıca satışa çıkmak için hazır bekletilen ürünler için de kullanılır. Satışa çıkmak için hazır bekleyen ürünler de yine bu yöntemle kodlanarak herhangi bir karışıklığın olması önlenmiş olur.
Stok kodu aynı zamanda pazarlama stratejilerini belirleme, maliyet hesaplama ve tedarik süreci gibi önemli aşamalarda pratiklik sağlayarak planlamanın düzgün yapılmasına yol açar. Böylece SKU genel bir düzen ortamı yaratır. SKU kodunun diğer bir artısı ise bir malın elde kalma süresinin kolayca takip edilmesini sağlamasıdır.
Stok Kodu Nasıl Belirlenir?
Stok kodu oluştururken kesin olarak önceden belirlenmiş bir yapılması gerekenler listesi bulunmamaktadır. Fakat SKU kodunun bir veri tanımlama işlemi olduğu için oluşturulan kodların sisteme girildiğinde ilgili ürünleri karşınıza çıkarması yani kodların çalışması gerekmektedir. Kodlar ne kadar iyi çalışır ne kadar düzenli olursa da iş o kadar kolay yapılır ve karışıklık o kadar az olur.
Stok kodu örnekleri belirlenirken öne çıkan faktör yapılan iş süreçleridir. Genel olarak SKU kodu olarak ardışık rakam kullananlar tek tip ürün satanlar ya da sadece alım-satım yapanlardır. Daha detaylı ve karmaşık kodlar kullananlar ise üretim faaliyetleri ile uğraşan ve üretim süreci boyunca ham madde, yarı mamul gibi gerekli ürünleri stoklayıp daha sonra bu ürünleri üretim sürecinde kullanan işletmelerdir. Böyle bir sistemle çalışan işletmeler detaylı stok kodları sayesinde stok takibini kolayca yapabilirler. Bazı üretim alanlarında kullanılan SKU kodlarına birkaç örnek verilebilir.
Üretim yapmayan ve sadece elektronik eşya satımı yapan bir işletmenin kullanabileceği kodlar aşağıdaki örneklerdeki gibidir.
Ana stok kodu yukarıda örneklendirildiği şekilde belirlenir ve daha sonra ürün marka ya da modeline göre devam eden stok kodu kısaltması kullanılabilmektedir.
- Oyun konsolu için kullanılan stok kodu: OK,
- Televizyon için kullanılan stok kodu: TV.
Ürünün marka ve modeline göre belirlenen stok kodu kısaltmasından sonra ise o ürünü aynı markanın diğer ürünlerinden ayırt etmeye yarayan özelliklerini tanımlayan kısaltma kullanılabilir. Örneğin 15 inçlik siyah renk bir Macbook dizüstü bilgisayar için belirlenecek SKU kodunda bulunabilecek kısaltmalar şu şekildedir:
- DB: dizüstü bilgisayar,
- 15: bilgisayarın ekran boyutu,
- MB: Macbook,
- S: Siyah.
Bu bilgisayar için oluşturulabilecek SKU kodu DBMB15/S ‘dir.
Stok Kodu Oluşturulurken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Stok kodu oluşturma bir işletme için oldukça önemlidir. SKU bir işletmedeki düzeni sağlayan bir mihenk taşıdır denilebilir. Bu yüzden de SKU kodu oluştururken özenli davranmakta fayda vardır. Kod oluşturulurken birkaç önemli noktaya dikkat edilerek her şeyin yolunda ilerlemesi sağlanabilir.
Dikkat edilmesi gereken unsurlardan bir tanesi kodun manuel olarak girilmesidir. Her ne kadar belirli programlarla da SKU kodu oluşturabiliyor da olsanız bu tarz programlar ürünlere rastgele kodlar verdiği için işletme için en doğru kodun oluşturulması çok mümkün olmayacak ve olası karışıklıklara yol açacaktır. Elle girilen kendi oluşturduğunuz kodlar ise işletmede düzenin oluşmasına ve ürünlerin çok daha kolay bir şekilde bulunmasına yardımcı olacaktır.
İkinci olarak dikkat edilmesi gereken unsur kod sıralamasının özenli bir şekilde yapıldığından emin olunmasıdır. Kod kullanımları hem satışta olan hem de olmayan ürünler için kullanılır. Bu kodların sıralaması belli bir düzen içinde olmaz ise çok büyük karışıklıklara yol açmaları olasıdır. Örneğin daha önce verdiğimiz örnekten yola çıkarak dizüstü bilgisayar grubundaki öğelerin kodlarının hepsinin BD ile başlaması herhangi bir karışıklığın olmasını büyük ölçüde önler.
Stok kodu sorgulama ve oluşturma aşamasının önemli noktalardan bir diğeri ise kodlamaya sıfır ile başlanmamasıdır. Bunun nedeni ise bazı kod sistemlerinin sıfırı algılamamasıdır. Bu tarz bir sistemle karşı karşıya gelindiğinde büyük sorunlarla ve karışıklıklarla karşılaşmanız olasıdır. Önceden önlem alınarak kodun okunmaması gibi hataların olmamasını sağlayabiliriz.
Son olarak dikkat edilmesi oldukça önemli olan unsur rakam ve harf benzerliğine dikkat edilmesidir. Stok kodlama işlemini işlerinizi kolaylaştırmak için yaptığınızı unutmayın. SKU oluşturma aşamasında kodlarınızı elinizden geldiğince net ve açık bir şekilde oluşturun. Yeteri kadar net hazırlanmamış kodlar işleri kolaylaştırmaktan daha çok zorlaştırabilmektedir.
Bu tarz karışıklık yaratabilecek rakam ve harf benzerliğine en belirgin örnek O ve sıfır benzerliğidir. O harfi ve 0 rakamı benzer oldukları için bazı sorunlara yol açabilirler en iyisi bu tarz benzerlik taşıyan rakam ve harfleri doğru kullanmak ya da kullanmamaktır.
